Kiedy jesteście, mniej boli…

„Kiedy jesteście, mniej boli…”, Oficyna Wydawnicza Rymsza, Gdynia 2003

Romuald Karaś: reportażysta, wiceprezes Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich, Warszawa:

– Teresa Kaczorowska należy do najciekawszych polskich reporterek młodszego pokolenia. Jej najnowsza książka „Kiedy jesteście, mniej boli…” potwierdza nadzieje związane z autorką. To ambitny zamysł zdokumentowania losów pokolenia, na którym ciąży dramat ojców, ujawniany po latach kłamstw, przemilczeń, prób rozmycia odpowiedzialności.

Kaczorowska szuka w swych opowieściach prawdy losów i prawdy historii. Posiada dar wsłuchiwania się w głosy ludzi, w koleje ich życia, choć okupuje to dużym wysiłkiem: zarówno w docieraniu do bohaterów, jak i zdiagnozowaniu ich losów w gmatwaninie zdarzeń i wynurzeń swoich rozmówców. Umiejętnie jednak stawia pytania, próbuje uchwycić portrety duchowe, sprawnie kreśli drogi ich życia. To sprawia, że jej reportaże żyją, nie są martwym opisem, a żaden z przedstawionych przez nią losów nie jest tożsamy.

Włodzimierz Dusiewicz, prezes zarządu Federacji Rodzin Katyńskich w Warszawie:

– To zupełnie inna książka o Katyniu. Teresa Kaczorowska wybrała 18 różnych bohaterów z sześciu krajów, przemierzyła w ich poszukiwaniu niemal całą Polskę, zawsze wierny Lwów, kochane Wilno, Kanadę, Stany Zjednoczone, Izrael, kończąc swą długą podróż na Ukrainie: w Charkowie i Starobielsku.

W przejmujący sposób pokazała jak wskutek masakry katyńskiej oraz wojny rodziny zostały wyrzucone z gniazd, skazane na tułaczkę po całym świecie, pozbawione mężów, ojców, braci synów. Autorka uświadamia nam, że ślady tej najohydniejszej zbrodni istnieją do dziś na wszystkich kontynentach, że wciąż trwa pamięć i pustka po STRACIE zamordowanych oficerów, nauczycieli, prawników, lekarzy, policjantów…

I choć z każdym rokiem oddalamy się od tragizmu tej zbrodni, to czas jeszcze ran nie zagoił. Nie była to bowiem naturalna, normalna śmierć, tylko katyńska, wyrzut sumienia, krzyk o sprawiedliwość, oczekiwanie na jej wyjaśnienie, ukaranie winnych. Ogromnie się cieszę, że po raz pierwszy ktoś z ludzi pióra zdążył jeszcze dotrzeć do płaczącego dziecka katyńskiego, aby poprzez jego ból i rozpacz wykrzyknąć światu całą Prawdę!

Jagna Wright, reżyserka, dziennikarka z Londynu, autorka filmu o deportowanych w głąb Rosji Polakach „A Forgotten Odyssey” („Zapomniana odyseja”):

– „Kiedy jesteście, mniej boli…” to książka przede wszystkim o ludzkiej potrzebie prawdy. Narodowa tragedia, jaką była maskara katyńska – pozbawienie narodu polskiego jego najzdolniejszej warstwy – była jeszcze, o czym często zapominamy, osobistą tragedią tysięcy matek, żon, ale głównie dzieci zamordowanych oficerów. Nagłego zniknięcia z ich dzieciństwa młodych, wspaniałych ojców nie były w stanie nawet ukoić późniejsze życiowe sukcesy.

Jak wynika z reportaży Teresy Kaczorowskiej, ta ponura tajemnica rzucała cień na każdy niemalże dzień ich życia. Bezpośrednie, z serca płynące relacje katyńskich dzieci uświadamiają nam do jakiego stopnia prawda, ze wszystkimi jej, nawet najbardziej brutalnymi szczegółami, jest w stanie przynieść wyzwolenie od ponad sześćdziesięcioletniego koszmaru.