„Wędrówka Ducha Myśli” Bolesław Biegas, Xawery Dunikowski. Malarstwo i rzeźba (z polskich kolekcji prywatnych)
W 60. rocznicę śmierci największego artysty Ziemi Ciechanowskiej, Bolesława Biegasa (1877-1954), Galeria Powiatowego Centrum Kultury i Sztuki im M. Konopnickiej w Ciechanowie, która od 7 stycznia 2012 roku nosi jego imię, zaprasza na wystawę „Wędrówka ducha myśli”.
Ekspozycja jest wyjątkowa, gdyż prezentuje po praz pierwszy 21 dzieł (rzeźb w brązie i obrazów olejnych) nie tylko Bolesława Biegasa, ale także Xawerego Dunikowskiego. Byli oni kolegami ze studiów w Wyższej Szkoły Sztuk w Krakowie, kształcili się u tych samych profesorów (Dauna i Laszczki), wyrastali w kręgu tych samych fascynacji, w czasach kiedy Polska zniknęła z map świata. Później ich kariery artystyczne potoczyły się odmiennie. Biegas większość życia spędził we Francji, dlatego bardziej sławny jest na Zachodzie, a mniej nad Wisłą. Natomiast Dunikowski żył i tworzył głównie w Polsce, stąd jego dzieła są znane i liczniej obecne w kraju.
Twórczość obydwu artystów związana jest z początkiem przełomowego artystycznie XX wieku i silnie zaznaczyła się w sztuce, zarówno w polskiej, jak światowej. Zadowolenie budzi fakt, że wszystkie prezentowane pochodzą z polskich kolekcji prywatnych. Biegas, którego większość dzieł pozostała w Paryżu, zawsze bowiem marzył, aby jego twórczość była obecna i doceniana w jego Ojczyźnie.
Z kolei wybranką serca i muzą Dunikowskiego długo była znana plastyczka Sara Lipska, pochodząca z naszego regionu, bo urodzona w 1882 roku w pobliskiej Mławie – jej unikalny portret, z niewielkiej spuścizny malarskiej tego artysty, też można zobaczyć na wystawie „Wędrówka ducha myśli”.
Tę niezwykłą, historyczną ekspozycję trzeba koniecznie zobaczyć! Zapraszamy do Galerii im. B. Biegasa w Ciechanowie w okresie 18 lipca do17 sierpnia 2014 roku.
dr Teresa Kaczorowska
Dyrektor Powiatowego Centrum Kultury i Sztuki im. M. Konopnickiej w Ciechanowie
(Słowo wstępne do publikacji-folderu na wystawę w Galerii im. B. Biegasa PCKiSz w Ciechanowie pt. Wędrówka Ducha Myśli Bolesław Biegas, Xawery Dunikowski malarstwo i rzeźba (z polskich kolekcji prywatnych).
Relacja
Obchody 60. rocznicy śmierci Bolesława Biegasa, w piątek 18 lipca 2014 roku, w Galerii jego imienia w Powiatowym Centrum Kultury i Sztuki im. M. Konopnickiej w Ciechanowie, w 60 rocznicę śmierci artysty, można już nazwać wydarzeniem artystycznym roku.
Bolesław Biegas (1877-1954) – największy artysta Ziemi Ciechanowskiej, ceniony do dziś w świecie rzeźbiarz, malarz, literat – urodził się kilkanaście kilometrów od Ciechanowa, w Koziczynie, gm. Regimin. W ubogiej chłopskiej chacie, wcześnie osierocony Bolek Biegalski, tylko dzięki pomocy proboszcza parafii w Koziczynie ks. Aleksandra Rzewnickiego oraz ciechanowskiego Judyma, lekarza Franciszka Rajkowskiego, zaczął nad Łydynią uczęszczać, dopiero w wieku 18 lat do szkoły.
W Ciechanowie też rozpoczął swoją drogę artystyczną – jak napisał jego biograf z Paryża prof. Xavier Deryng: „w Ciechanowie ruszyła artystyczna kariera Biegasa”. Znad Łydyni także wyjeżdżał: w 1897 roku na studia w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie – dzięki pomocy Aleksandra Świętochowskiego, który zmienił mu nazwisko na Biegas i pomógł uzyskać stypendium – a potem, w wieku 24 lat, do Paryża – kiedy to kolejnego wsparcia udzielił mu nie tylko Aleksander Świętochowski, ale też ordynat opinogórski hrabia Adam Krasiński, wnuk trzeciego wieszcza Zygmunta Krasińskiego.
We Francji Bolesław Biegas stał się niemal od razu sławny, okrzyknięty jako poeta rzeźby, słowiański geniusz – przez 30 lat konkurował w sukcesach artystycznych nawet z francuskim rzeźbiarzem François-Augustem-René Rodinem (1840-1917), uważanym za prekursora nowoczesnego rzeźbiarstwa. Nad Sekwaną Biegas znalazł nowych mecenasów dla swojej niezwykłej, niezależnej sztuki (Henryk i Jadwiga Trutschelowie), stworzył również największe dzieła rzeźbiarskie, malarskie i literackie. Zmarł też i spoczął w Paryżu. Do dziś nad Sekwaną jest najwięcej jego prac, istnieje Muzeum Biegasa (w Bibliotece Polskiej), która posiada wszelkie prawa autorskie do jego dzieł.
W piątek, 18 lipca 2014 roku, Bolesława Biegasa (Biegalskiego) uhonorowano na ziemi rodzinnej pamiątkową tablicą oraz uruchomiono na cały miesiąc wyjątkową wystawę „Wędrówka ducha myśli”, na której gości on Xawerego Dunikowskiego, swego kolegę ze studiów w Krakowie (w sumie 21 rzeźb w brązie i obrazów). Losy obydwu rzeźbiarzy potoczyły się później zupełnie odmiennie. Łączyły ich jednak te same fascynacje artystyczne, a nawet … plastyczka Sara Lipska rodem z Mławy, muza Dunikowskiego, a w Paryżu zaprzyjaźniona także z Biegasem, mająca obok niego atelier.
Na uroczystość do Ciechanowa, mimo lipcowego upału, przybyli licznie goście, w tym trzy osoby z Francji: Anna Czarnocka (Société Historique et Littéraire Polonaise / Polskie Towarzystwo Historyczno-Literackie; Bibliothèque Polonaise de Paris / Biblioteka Polska w Paryżu), prof. Xavier Deryng, najbardziej znany badacz B. Biegasa, autor okazałego dzieła pt. „Biegas” oraz Luc-François Granier, malarz, zaprzyjaźniony z rodziną Sary Lipskiej. Tego dnia, wcześniej, odwiedzili oni również rodzinny Koziczyn oraz Gołotczyznę i Opinogórę.
Do Galerii przybył też w piątek, z rodzinnej ziemi, krewny artysty – Andrzej Lambert, prawnuk siostry Bolesława Biegasa Marianny Biegalskiej (po mężu Modest), czyli siostrzany prawnuk Bolesława Biegasa. Przyjechało także dziesięć osób z Warszawy, w tym komisarz tej wystawy Roman Gniewaszewski (Galeria ARTnet) oraz delegacja z Muzeum Rzeźb X. Dunikowskiego w Warszawie (Oddziału Muzeum Narodowego) na czele z kurator Agnieszką Tarasiuk.
Była też Mariola Adamska z Muzeum Mazowieckiego w Płocku, które od wielu lat współpracuje z Biblioteką Polską w Paryżu, skąd posiada ponad 60 dzieł Biegasa. Nie zawiodły także władze lokalne: poseł Ziemi Ciechanowskiej Robert Kołakowski, wicestarosta Andrzej Pawłowski, radny mazowiecki Benedykt Pszczółkowski, czy wiceprezes Towarzystwa Miłośników Ziemi Ciechanowskiej (TMZC) Bernard Grzankowski.
Upamiętnienie 60. rocznicy śmierci Bolesława – wystawą „Wędrówka ducha myśli” oraz pamiątkową tablicą – nie byłoby możliwe gdyby nie sponsorzy. Prowadząca uroczystość dyrektor PCKiSz dr Teresa Kaczorowska, gorąco podziękowała Polskiemu Bankowi Spóldzielczemu w Ciechanowie i jego prezesowi Andrzejowi Szwejkowskiemu za wsparcie finansowe w przygotowaniu tej ekspozycji, a także – jako organizatorowi V Bankowego Rajdu Pojazdów Zabytkowych – za wkomponowanie tej wystawy w program Rajdu (każdy uczestnik Rajdu musiał odwiedzić wystawę jako jeden z etapów Rajdu).
Podziękowała także TMZC za ufundowanie pięknej pamiątkowej tablicy (u wejścia do Galerii), prywatnym polskim kolekcjonerom, którzy nieodpłatnie użyczyli na wystawę dzieła Biegasa i Dunikowskiego oraz Hurtowni „Janus” Adama Romanowskiego w Ciechanowie za ufundowanie na wernisaż cydru (wina jabłkowego).
W nastroju znad Sekwany, przy walcach francuskich w wykonaniu akordeonistów ciechanowskich i przy winie jabłkowym, na długo zapadną licznie przybyłym na tę uroczystość słowa prof. Xaviera Derynga z Paryża: – Bolesław Biegas jest na Zachodzie sławny, zaś w Polsce dopiero się o nim przypomina. Ale chwała i za to…