Złoty Jubileusz Domu Kultury

Złoty Jubileusz Domu Kultury – 16-stronicowa publikacja na 50-lecie Powiatowego Centrum Kultury i Sztuki im. Marii Konopnickiej w Ciechanowie, PCKiSz, Ciechanów 2016

Złoty Jubileusz Domu Kultury

POCZĄTKI

Powiatowe Centrum Kultury i Sztuki im. Marii Konopnickiej, położone uroczo u stóp Farskiej Góry w Ciechanowie,otoczonepiękną parkową zielenią, obchodzi w 2016 roku swój Złoty Jubileusz. Przybytek kultury jest pomnikiem Tysiąclecia Państwa Polskiego. Otwarto go bowiem w 1966 roku, kiedy władze państwowe obchodziły 1000-lecie Polski, zaś Kościół – milenium chrztu Polski.
Mimo iż w swojej 50-letniej historii placówkaprzy ul. Strażackiej 5zmieniała pięciokrotnie swojąnazwę,to nieprzerwanie kontynuuje kulturalne tradycje otwartego w 1907 roku Domu Ludowego. Dlatego na oficjalnymotwarciu PDK-uw 1966 roku, I sekretarz KP PZPR w Ciechanowie, Edward Leleń, przemawiał do licznie zgromadzonych gości i mieszkańców grodu nad Łydynią:

– Oddajemy dzisiaj wspaniały pomnik kultury naszego powiatu. Miejscowe społeczeństwo nigdy nie doczekałoby się takiego pomnika, gdyby nie władza ludowa. Przed kilkudziesięciu laty, z inicjatywy Marii Konopnickiej, otwarto w Ciechanowie Dom Ludowy. Jej życzeniem było, aby do tego domu wszedł lud. Dzisiaj realizujemy marzenia Konopnickiej
(„Trybuna Mazowiecka”, 21 lipca 1966, nr 172, s. 1).

Ale PDK powstawał długo i z inicjatywy oraz przy dużym udziale mieszkańców miasta nad Łydynią i miłośników kultury. Funkcjonujący w latach 1947-1966, w małej oficynie przy ulicy Warszawskiej 16, „podwórzowy” Powiatowy Dom Kultury, nie zaspokajał bowiem potrzeb kulturalnych ciechanowskiego „ludu”.
Pierwsze wzmianki o konieczności budowy nowego ośrodka kultury pojawiły się już pięć lat po zakończeniu II wojny światowej, 1 lutego 1950 roku, kiedyna posiedzeniu Związków Zawodowych Pracowników Państwowych w Ciechanowie opowiedziano się nawet za opodatkowaniem swoich pensjina ten cel (w wysokości 0,5 proc.), co by wielkim wyrzeczeniem przy ówczesnej powojennej biedzie. Na powstanie nowego domu kultury mieszkańcy zbierali też dochody z zabaw tanecznych, spektakli zespołu teatralnego z PDK-u, zaś władze powiatu przeznaczyły na ten cel nadwyżki budżetowe z lat 1957-1958 (w wysokości 5 700 000 zł). Decyzja o budowie Powiatowego Domu Kultury Tysiąclecia im. Marii Konopnickiej zapadła 25 marca 1959 roku, na II nadzwyczajnej sesji Powiatowej Rady Narodowej (PRN) w Ciechanowie. Rok później, już po wyborze miejsca pod ośrodek – niezwykle trafnym, przy parku nad rzeką Łydynią, pomiędzy „starym miastem a blokami” –wmurowano akt erekcyjny. Ceremonii tej dokonał,8 maja 1960 roku, przewodniczący PRN Zdzisław Barwiński. Podczas uroczystości grała orkiestra wojskowa i przybyło wielu gości.

Fot.1 Teren, na którym postanowiono zbudować nowy dom kultury
Fot. 2. Akt erekcyjny
Fot. 2. Wmurowanie aktu erekcyjnego pod nowy PDK, 8 maja 1960 roku
Fot. 4-6. Powstawanie PDK-u przy ul. Strażackiej 5

Na ukończenie budowy Powiatowego Domu Kultury Tysiąclecia im. Marii Konopnickiej ciechanowianie musieli czekaćkolejne sześć lat. A tuż przed uroczystością otwarcia okazało się, że PDK musi podzielić się pomieszczeniami z innymi instytucjami: zKinem „Łydynia”– wówczasosobnej instytucji należącej do Wojewódzkiego Zarządu Kin w Warszawie, która dzierżawiła salę (PDK mógł korzystać z niej tylko raz w tygodniu, w czwartki),Powiatową Biblioteką Publiczną(zajęła prawie całe pierwsze piętro, tzn. wszystkie najpiękniejsze sale z największymi oknami i tak było aż do 2001 roku) oraz Klubem RSW „Prasa, Książka, Ruch”(mieścił się w obecnej Galerii im. B. Biegasa). Jak wspomina Hanna Morawska-Tybuchowska w książce „Otwieram dom, królewski doim”, Dom Kultury otrzymał tylko szyld na budynku, cztery pomieszczenia na drugim piętrze (jedno było przeznaczone na potrzeby wystawiennicze BWA)oraz dwa pomieszczenia w piwnicach (bez okien i wentylacji). PDK dostał też nowe hole i korytarze do…sprzątania.

Fot.7. Otwarcie nowego PDK-u („Trybuna Mazowiecka”, nr 172, 21 lipca 1966)

OTWARCIE

Nowy przybytek kultury oddano mieszkańcom do użytku 22 lipca 1966 roku, w Narodowe Święto Odrodzenia Polski (wolnym wówczas od pracy). Ale wcześniej zaplanowanooficjalneotwarcie PDK-u dla władz i gości. Głównauroczystośćodbyła się20 lipca1966 roku, przybyło wielu ważnych gości, w tym przedstawiciele najwyższych władz centralnych, wojewódzkich i ze wszystkich powiatów Mazowsza. Jak podaje „Trybuna Mazowiecka” (21 lipca 1966, nr 172, s.1), wstęgę przeciął członek Rady Państwa PRL, sekretarz KC PZPR, posełRyszard Strzelecki, w obecności innych partyjnych notabli: członka KC PZPR, I sekretarza WKW PZPR – Mariana Jaworskiego, kierownika Wydziału Organizacyjnego KC PZPR – Edwarda Babiucha(późniejszego premiera), dowódcy warszawskiego Okręgu Wojskowego – gen. dywizji Czesława Waryszaka, przewodniczącego Prezydium WRN – Józefa Pińkowskiego(późniejszego premiera), przewodniczącego ZG ZMW – Zdzisława Kurowskiego, prezesa KW ZSL – Mieczysława Marca oraz przedstawicieli władzmiejscowych. Po przecięciu wstęgi, pierwszy kierownik PDK-u, Wincenty Zgliczyński, oprowadził gości i dziennikarzy po nowej instytucji kultury, zapoznając z planami i zamierzeniami.
Wszystkim podobała się elegancka, jasna i przestrzenna bryła budynku, z pięknymi holami i klatką schodową, znakomicie prezentująca się na tle zieleni parku. Naprzeciw głównego wejścia umieszczono popiersie Marii Konopnickiej oraz fragment jej wiersza, który napisała na otwarcie Domu Ludowego: „Otwieram dom, królewski dom/ runiczną laską cudu/ niech wejdzie tutaj w promieniach zórz/mojego dusza ludu”. Projektantem nowoczesnego obiektu i, jak oceniano – najpiękniejszego wtedy w Ciechanowie – był architekt Dmowski, a podświetlone gabloty wystawiennicze na I piętrze – to dzieło inż. Kirszensteina, ojca Ireny Szewińskiej.

Fot.8. Pierwszy dyrektor PDK-u Wincenty Zgliczyński (poeta)

Duże wrażenie na wszystkich robiła sala kinowo-widowiskowa- na 462 miejsca,z wygodnymi siedzeniami, kilkoma kurtynami,z liczącą 105 m. kw. sceną,oświetloną przez 34 reflektory.Godzinę po otwarciu, w nowej sali, odbyła się uroczysta połączona sesja: Wojewódzkiego Frontu Jedności Narodu oraz Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie – zwołana z okazji Tysiąclecia Państwa Polskiego i 22.rocznicy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Na złocistej kurtynie umieszczono godło państwowe, a na tle amarantowo-białej wstęgi słowa: „Polska Ludowa ukoronowaniem 1000-letnich dziejów Państwa Polskiego”. Po części oficjalnej wystąpił Chór Ludowy Zakładów Ceramiki Budowlanej w Krubinie oraz zespół artystyczny z Siedlec.

Fot.9. Po oficjalnym otwarciu nowego PDK-u odbyła się uroczysta połączona sesja: Wojewódzkiego Frontu Jedności Narodu oraz Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie – zwołana z okazji Tysiąclecia Państwa Polskiego i 22.rocznicy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej („Trybuna Mazowiecka”, nr 172, 21 lipca 1966)

Osobną uroczystością było oficjalneotwarcie Kina „Łydynia”, dzień później, 21 lipca 1966 roku, też tylko dla władz i zaproszonych gości, m.in. z Wojewódzkiego Zarządu Kin w Warszawie. Kino „Łydynia” – trzecie wówczas w mieście, po kinach „Nysa” i „Promień” -mogło się pochwalić najwyższą I kategorią i nowoczesną aparaturą. Pierwszy seans pokazanoteż tylko dla notabli, a był to film „Faraon”. Kinem w ciągu 50 lat kierowali kolejno: Tadeusz Brodecki (1966), WincentyZgliczyński (1966–1967), Romana Zdaniecka (1967–1979; będąc jednocześnie kierowniczką kin „Nysa” i „Promień”), Lucyna Tomczak (1979–1983). Później, aż do 1990 roku, kierownika formalnie nie powołano, ale rolę tę pełniła Wanda Kucińska – specjalistka ds. upowszechniania filmów, jednocześnie kasjerka. Po 1994 roku repertuar układał instruktor Andrzej Liszewski, który kieruje Kinem „Łydynia” do dziś.

Wkrótce okazało się, że duży i nowoczesny jak na ówczesne czasy gmach ma szereg wad i mankamentów. Do sceny nie zaprojektowano żadnej garderoby, schody na II piętro były za strome (i są do dziś), piękna pracownia plastyczna ze szklanym dachem okazała się fatalna w użytkowaniu (latem było parno i gorąco jak w szklarni, a zimą lodowato;skraplająca się wilgoć kapałaz sufitu). Ponadto dach budynku został zbudowany na kształt miski i po dwóch latach użytkowania, czyli od 1968 roku,zaczęłosystematycznie zalewać budynek (obecnie nie zalewa dopiero od jesieni 2011 roku). Natomiastw sali kinowej źle zamontowano wentylatory (zamiast chłodzić latem nagrzewały), a na dolnym parterze, w piwnicach obiektu, długo nie mogła powstać zaplanowana kawiarnia „Jagienka”, gdyż budynek nie spełniał wymogów sanitarnych (PSS „Społem” uruchomiła ją dopiero w 1973 roku).

PDK był zakładem na własnym rozrachunku, jego budżet stanowiła dotacja z powiatu oraz dochody własne – uzyskane z wynajmu pomieszczeń lubz działalności własnej(i tak jest do dziś).
Choć na początku zakupiono maszyny krawieckie i na drugim piętrze zorganizowano najpierw kursy kroju i szycia dla dziewcząt, to powoli nowy ośrodek rozwijał skrzydła kultury. Wincenty Zgliczyński kierował nowym PDK-iem tylko rok, w 1967 roku na jego miejsce powołano Hannę Morawską. Mimo otrzymanych w obiekcie tylko czterech pomieszczeń oraz czterech etatów, PDK pod jej kierownictwem zaczął prowadzić szeroką działalność kulturalną i edukacyjną. Już w pierwszych latach powstały ciekawe kluby i zdolni mieszkańcy, zarówno młodzi jak dorośli, mogli rozwijać swoje zainteresowania i talenty artystyczne, a później podczas występów scenicznych prezentować je społeczeństwu. Jako pierwszy, 29 lutego 1968 roku, powstał Dyskusyjny Klub Filmowy (prowadził go z rozmachem warszawski krytyk filmowy Leon Bukowiecki), a rok później kolejne: Młodzieżowy Klub „Wilkołak” (1969), Klub Twórców Ludowych (w 1972 roku przekształcony w Klub Twórców Amatorów), Klub Wąskiej Taśmy (1969). Z sukcesami w całym regionie działał zespół teatralny (przeniesiony ze starego PDK-u), rozwijał się teatr poezji, teatralny zespół dziecięcy, teatr lalkowy, zespół taneczny. Wielu instruktorów pracowało społecznie, bez wynagrodzenia, a zatrudnieni na etatach nie liczyli godzin, pracując nieraz całe noce.W nowym PDK-u funkcjonowało kilka sekcji: modelarska, fotograficzna, szachowa, filatelistyczna, plastyczna, przez kilka lat działała szkoła języków obcych. Częstoo dbywały się wystawy, koncerty, konkursy, liczne spotkania (artystyczne, okolicznościowe, polityczno-propagandowe), rodziły się zespoły muzyczne, w tym najbardziej znane:Kolumbowie (1967-1972) iMonastyr (1974-1978).PDK miał także w programie pomoc w rozwijaniu klubów kultury na terenie całego powiatu – było ich 26 i pracownicy wyjeżdżali często w teren. Ludzie wszędzie garnęli się do kultury, chcąc uciec od wszechobecnej nachalnej propagandy komunistycznej. Warto przypomnieć, że do 198 roku obowiązywała w Polscecenzura, wszystkie teksty, przedstawienia, a nawet dekoracje (szczególnie na 1 Maja, czy 22 Lipca), musiały być zatwierdzane przez władze partyjne, a „smutni panowie” z UB byli w ośrodku kultury częstymi gośćmi.

Fot. 10. Hanna Morawska, dyrektor PDK w latach 1967-1976

Fot.11-12. Najbardziej znane zespoły muzyczne z czasów PDK-U: Kolumbowie (1967-1972) i Monastyr (1974-1978)

Okazała nowoczesna scena w nowym PDK-u, nazywana „pierwszą sceną w województwie warszawskim”,zaczęła przyciągać też krajowych artystów, i to z „pierwszego garnituru”. Chętnie do Ciechanowa przybywały znane postaci kina i teatru (wybitni aktorzy, jak: Mieczysława Ćwiklińska, Beata Tyszkiewicz, Barbara Brylska, Wieńczysław Gliński; reżyserzy: Andrzej Wajda, Jerzy Antczak i wielu innych), literatury, muzyki, sztuk plastycznych, czy zespoły(m.in. Czerwono-Czarni, Hybrydy, Czesław Niemen, Partita, Trubadurzy, No to co, Polanie, Roma, Omega z Węgier). Swoje spektakle wystawiał dwa razy w miesiącu Teatr Ziemi Mazowieckiej, występowali też artyści Estrady Warszawskiej, Operetki, gościły słynne kabarety, zespoły muzyczne, śpiewacze, także zagraniczne i wielu innych.Te pierwsze dziesięć lat nakreśliły kierunki dla kultury Ziemi Ciechanowskiej.

WOJEWÓDZKI DOM KULTURY

W 1975 roku (16 maja) Ciechanów stał się stolicą województwa, a PDK – od 2 stycznia 1976 roku – Wojewódzkim Domem Kultury. Placówka poszerzyła swoją działalność na obszar kilku dzisiejszych powiatów, prowadząc prace instruktażowe i metodyczne w miejskich domach kultury w Mławie, Działdowie, Płońsku, Pułtusku, Żurominie, a także w 52 gminach wiejskich.Jak podaje „Życie Warszawy” z 31 lipca 1975 roku, ciechanowski WDK współpracował z 200 różnymi placówkami kultury: ośrodkami kultury, klubami, bibliotekami, świetlicami. Otrzymał oczywiście większy budżet, więcej etatów i lepsze możliwość pracy (samochody służbowe, więcej sprzętu). Przybyło dużych imprez – festiwali, przeglądów, konkursów – i to na skalę wojewódzką. Zwiększyła się liczba artystów – polskich i zagranicznych – przyjeżdżających z występami do domu kultury na Strażackiej 5. Nie sposób wymienić wszystkich imprez, ani wydarzeń artystycznych w czasie 23-letniej działalności ośrodka jako WDK-u. Wymienię tylko największe, jak: Ogólnopolski Festiwal Orkiestr Dętych OSP, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Heavy-Metal „S’trash’ydło”, Ciechanowskie Spotkania z Bluesem „Blues na Dołku”, Ogólnopolski Festiwal Sztuki Estradowej „Trema”, Ogólnopolski Konkurs Malarski „Mój pejzaż”, Międzynarodowe Spotkania Folklorystyczne „Kupalnocka”, Międzynarodowe Warsztaty Cyrkowe „Circus”, Międzynarodowy Festiwal Teatralny „Dionizje”, Ciechanowska Jesień Poezji, Ogólnopolski Konkurs Poezji „O Laur Opina”, Koncerty Noworoczne GALA, Dni Ciechanowa (1980), Mazowieckie Zapusty,Przeglądy Kapel Garażowych (nie licząc wielu imprez organizowanych w miastach na terenie woj. ciechanowskiego, czy wojewódzkich festiwali, przeglądów, eliminacji, konkursów – niektóre z nich przetrwały do dziś). Odbywały się również Panoramy Kultur innych krajów: Radzieckiej, Czechosłowackiej, Węgierskiej, Turnieje Miast, Wojewódzkie Przeglądy Twórczości Nieprofesjonalnej, Wojewódzkie Targi Sztuki, Dni Teatru. Do stolicy woj. ciechanowskiego przyjeżdżali wybitni twórcy kultury polskiej, artyści – rangi Reginy Smendzianki, czy Wandy Wiłkomirskiej, gwiazdy scen polskich (Maryla Rodowicz, Edyta Gepert, Krystyna Janda, Olgierd Łukaszewicz), czy zespoły (Maanam, Lady Pank, Kombi), pisarze i malarze.To równieżza czasów wojewódzkich narodziły się znane ciechanowskie grupy artystyczne:LZA „Ciechanów”, Teatry Plastyczne „Znak” i „Makata”, zespoły muzyczne:„Sklep Jubilera”, „Smirnoff”, „Blues Market”,czy„Cider”, zespoły tańca współczesnego „Funny”i„Amigas”, Klub Dobrej Piosenki, czy ruch kabaretowy (Wojtek Gęsicki,Marek Piotrowski).

Fot. 13. WDK
Fot.13-16. Troje dyrektorów WDK-u: Edward Lewandowski (1976-1984), Bożenna Śliwczak-Galanciak (1984-1990) i Leonard Sobieraj (1990-2000)

Wielu artystów pamięta też z czasów wojewódzkich szeroki,prężny amatorski ruch twórczy (plenery plastyczne, wystawy, aukcje i jarmarki sztuki, almanachy poezji, warsztaty artystyczne, wojewódzkie przeglądy sztuki ludowej). Z pewnością czasy wojewódzkie – trwające ponad 23 lata, czyli najdłużej w historii ośrodka przy ul. Strażackiej 5 – odznaczyły się najszerszą działalnością,największym rozmachem, a jednocześnie największymi możliwościami: kompetencyjnymi, finansowymi, czy kadrowymi.Warto wymienić dyrektorów WDK-u z tego ćwierćwiecza, kolejno funkcję tę piastowali: Edward Lewandowski (1976-1984), Bożenna Śliwczak-Galanciak (1984-1990) i Leonard Sobieraj (1990-2000). Każdy z dyrektorów wniósł swój osobisty wkład w rozwój kultury nad Łydynią.

ZNOWU W POWIECIE

Po reformie administracyjnej kraju i odebraniu dla Ciechanowa stołeczności wojewódzkiej– ośrodek przy Strażackiej 5 stał się znowu instytucją powiatową, pod nazwą Centrum Kultury im. M. Konopnickiej (1 lipca 1999). Czasy po wojewódzkie dla kultury stały się najtrudniejsze w historii, zwłaszcza, że rajcy miasta zrzekli się od razu grodzkości, co sprawiło, że zabrakło funduszy przede wszystkim na kulturę. I właśnie ze względów ekonomicznych, półtora roku później,1 stycznia 2001 roku, CK połączono z inną placówką powiatową – Biurem Wystaw Artystycznych. Nowa,podwójna instytucja przyjęła nazwę Centrum Kultury i Sztuki im. M. Konopnickiej w Ciechanowie. Dyrektorem został Stanisław Kęsik, zaś wicedyrektorem Marek Zalewski(dyrektor BWA). Tandem ten kierował CKiSz dziesięć lat (2000-2010), zaś kolejny rok 2011 obowiązki dyrektora pełnił Marek Zalewski .

Fot. Dyrektorzy CKiSz: Stanisław Kęsik (2000-2010) i Marek Zalewski (wicedyrektor, a w latach 2010-11 p.o. dyrektora CKiSz).

Po tej administracyjnej reformie CKiSz starało się realizować, w miarę możliwości, najlepsze kierunki wcześniej wypracowane. Ośrodek był nadal matecznikiem wielu organizacji pozarządowych, zespołów i grup artystycznych (rodziły się też nowe jak Rewia Dziecięca, czy Teatr Exodus), prowadzać festiwale (Kupalnocka, Dionizje), organizować konkursy i programy, jak Regionalny Przegląd Kapel Garażowych, Powiatowe Przeglądy Piosenki Dziecięcej i Młodzieżowej, czy Mazowiecki Festiwal Kapel Teatrów Amatorskich. To już w czasach pod wojewódzkich działały takie zespoły muzyczne jak Why Ducky,Demobil Blues, na parterze powstała Galeria „C” (zamiast BWA).

Fot.17. LZA „Ciechanów”
Fot. 18. Zespół „Funny”
Fot. 19. Stanisław Kęsik
Fot. 20. Marek Zalewski

Powiatowe Centrum Kultury i Sztuki im. M. Konopnickiej

Ostatnia zmiana nazwy nastąpiła26 września 2011 roku -na Powiatowe Centrum Kultury i Sztuki im. M. Konopnickiej. Kierownictwo PCKiSz od tamtej pory, a dokładnie od 5 października 2011 roku, sprawuje dr Teresa Kaczorowska, która przeprowadziła wiele zmian – organizacyjnych, programowych i modernizacyjnych.
Dziś PCKiSz świętuje Zloty Jubileusz w dobrej formie. Po 50 latach gmach ośrodka kultury wygląda zdecydowanie lepiej niż 50 lat temu, kiedy oddawano go do użytku. I chyba najpiękniej w swojej 50-letniej historii. W ostatnim pięcioleciu budynek sukcesywnie jest rewitalizowany, z zielenią włącznie; także wewnątrz niemal wszystkie pomieszczenia i pracownie zostały niedawno wyremontowane, doposażone i udoskonalone.I – co ważne –od 15 lat cały obiekt, czyli wszystkie pomieszczenia na czterech kondygnacjach (ponad 3 tys. m.kw.) PCKiSz wykorzystuje do własnych celów.

Fot. PCKiSz obecnie (z zieloną przestrzenią)
Fot. Sala kinowo-widowiskowa
Fot. Hol
Fot. Dwie Galerie: B. Biegasa, Z. Szczepankowskiego
Fot. Pracownie artystyczne: wokalno-teatralna, dwie plastyczne, muzyczna, studio nagrań, dwie sale prób (z lustrami)
Fot. W PCKiSz działają dziś dwie kawiarnie: kinowa „Kultura” (z dobrą kawą, popcornem, gdzie można też poczytać prasę, książki, czy nabyć dzieła sztuki) oraz Kawiarnia Artystyczna (wielofunkcyjna, spełniająca rolę drugiej sceny, ale także Małego Kina „Łydynia”, trzeciej galerii, miejsce koncertów, recitali, małych form scenicznych, wernisaży, spotkań)

Poza Kinem „Łydynia” (na parterze)) i administracją (zajmuje na pierwszym piętrze dawne pomieszczenia po bibliotece), PCKiSzma dwie Galerie: im. B. Biegasa i Z. Szczepankowskiego (pierwsze i drugie piętro),salę kinowo-widowiskową (wciąż cenioną przez artystów, na 386 miejsc), kilka pracowni artystycznych (wokalno-teatralną, dwie plastyczne, muzyczną, studio nagrań), dwie sale prób (z lustrami), kilka kostiumerni, trzy garderoby, archiwum. W budynku działają aż dwie kawiarnie: kinowa „Kultura”(z dobrą kawą, popcornem, gdzie można też poczytać prasę, książki, czy nabyć dzieła sztuki) oraz Kawiarnia Artystyczna (wielofunkcyjna, spełniająca rolę drugiej sceny, ale także Małego Kina „Łydynia”, trzeciej galerii, miejsce koncertów, recitali, małych form scenicznych, wernisaży, różnych spotkań). Są pomieszczenia dla organizacji pozarządowych i grup artystycznych – działa ich kilkanaście, m.in. Stowarzyszenie Pracy Twórczej, Związek Literatów na Mazowszu. Dom otacza piękny zielony teren, gdzie odbywa się wiele imprez plenerowych. Warto dodać, że PCKiSz dysponuje własnym sprzętem akustycznym, oświetleniowym (ciągle jest uzupełniany) i muzycznym(m.in. trzy fortepiany, pianino, perkusja, keyboard, wzmacniacze gitarowe), sceną przenośną (choć bez zadaszenia), ma coraz więcej sprzętu poligraficznego (bood niedawna samodzielnie tworzy i drukuje wszystkie niezbędne materiały wydawnicze: katalogi, plakaty, ulotki, zaproszenia). PCKiSz wzbogaciło się też niedawno w nowy bus (na 9 osób, służy jednocześnie do przewożenia wystaw, czy sprzętu muzycznego), całodobowy monitoring, telebim na budynku, neon Kino Łydynia (w dawnej formie), nowe oświetlenie w holu i w Galerii Biegasa, internet wkażdym pomieszczeniu, klimatyzację w kilku salach oraz wiele innych udogodnień.

Oferta kulturalna jest też bogata, choć uczestnictwo mieszkańców w kulturze – na wskutek rozwoju różnego rodzaju mediów oraz internetu – jest obecnie mniej masowe.PCKiSz stara się jednak kontynuować wiele imprez sprzed lat, ale też wprowadzać nowe, jak ostatnio: Spotkania z Książką w Galerii, Letnie Koncerty „Chopin nad Łydynią”, Wianki, Narodowe Czytanie, Ciechanowskie Letnie Sceny Muzyczne, czy Ogólnopolski Festiwal Piosenki im. U. Rzeczkowskie. Placówka stara się,aby każdy znalazł coś dla siebie, bazuje też na bogatym dziedzictwie kulturowym Ziemi Ciechanowskiej. Ośrodekprowadzi przede wszystkim szeroką edukację w różnych dziedzinach kultury.

Tańcai muzyki uczą zespoły: LZA „Ciechanów”, wraz z przyjętymi trzeci rok „oldboyami” (folk), zespoły „Funny” (taniec nowoczesny, w różnych grupach wiekowych) orazFreeStyle Football „Free Art”, Kapela LZA „Ciechanów”, cztery zespoły muzyczne (Demobil Blues, Zespół bez Prezsady Jazzowy, Blind, Petrified), prowadzone sąlekcje gitary, działa Studium Piosenki, Broadway Jazz, a od niedawna także Akademia Fitness oraz Zumba Fitness (prowadzą różne formy zajęć rekreacyjnych).
W dziedziniesztuk plastycznych rozwija sięKoło Plastyczne „Paleta” (w dwóch grupach wiekowych), są także zajęcia plastyczne z ceramiki, witrażu, malowania na szkle, ozdób świątecznych (dla dzieci i dorosłych). Rolę edukacyjną w dziedzinie sztuk pięknych spełnia również szeroka działalność wystawiennicza (ponad 30 wystaw rocznie) – co miesiąc wernisaże odbywają się z udziałem artystów autorów – w dwóch galeriach oraz w Kawiarni Artystycznej, w holu, są także ekspozycje plenerowe. Ponadto organizowanych jestrocznie kilka konkursów plastycznych dla szkół z powiatu ciechanowskiego.

Fot. Teatry: dziecięcy „Klapsik”, młodzieżowy „Rozmyty Kontrast”, dla dorosłych „Alternatywy 5”, Teatr Słowa oraz Teatr Tańca Fakt.
Fot. PCKiSz nawiązało stałą współpracę z Teatrem Mazowieckim „Sieć” (Celińska, Pszoniak)

Obecnie wPCKiSz działapięćwłasnych teatrów: dziecięcy„Klapsik”, młodzieżowy „Rozmyty Kontrast”, dla dorosłych„Alternatywy 5”, a także Teatr SłowaorazTeatr Tańca Fakt.Nawiązano też stałą współpracę z Teatrem Mazowieckim „Sieć”(klika spektakli rocznie), agencjami, ponadtopowoli, ale coraz bardziej popularne stają się retransmisje teatralne w Kinie – spektakli z największych scen świata (Narodowy Teatr w Londynie, Teatr Bolszoj w Moskwie, Metropolitan w Nowym Jorku).

Fot. Spotkania z Książką w Galerii
Fot. Ciechanowska Jesień Poezji (w Galerii B. Biegasa, 2014),

Ważna w PCKiSzjest edukacja literacka–są to cykliczne Spotkania z Książką w Galerii, spotkania z pisarzami, warsztaty literackie, ogólnopolskie konkursy poezji („O Laur Opina”, „O Laur Sarbiewskiego”), współorganizacja imprez, jak: Ciechanowska Jesień Poezji,Międzynarodowy Festiwal M.K. Sarbiewskiego, czy Wiosna Literatury w Gołotczyźnie. Obecnie powstaje Koło Młodych przy Związku Literatów na Mazowszu.

Poza edukacją w dziedzinie kultury organizujemyponad 200 imprez artystycznychrocznie – międzynarodowych, ogólnopolskich, regionalnych, lokalnych. Są to:koncerty(gwiazd polskiej piosenki, z okazji świat narodowych, koncerty Sylwestrowe, noworoczne GALA, Blues na Dołku, Ciechanowskie Sceny Muzyczne, recitale artystyczne); festiwale (najważniejsze to międzynarodowe: XXV Spotkania Folklorystyczne „Kupalnocka”, Festiwal Teatralny „Dionizje”, Ciechanowska Jesień Poezji, Festiwal „Chrześcijański Horacy z Mazowsza”); konkursy (ponad20 rocznie, głównie dla ludzi młodych: piosenki dziecięcej, młodzieżowej, angielskiej, o zdrowiu; konkursów recytatorskich, plastycznych, wiedzy o regionie, przeglądy teatrów amatorskich, poezji, itp.); oraz wiele innych ciekawych wydarzeń artystycznych i przedsięwzięć – własnych, ale też organizowanych wspólnie z organizacjami pozarządowymi, grupami artystycznymi, samorządami, szkołami, muzeami, bibliotekami oraz innymi instytucjami, i to nie tylko z powiatu ciechanowskiego, bo współpracujemy z ośrodkami kultury z Płońska, Mławy, Przasnysza, Płocka, Ostrołęki, Siedlec, Łochowa, Warszawy (z MKiDzN, ZPAP, PISF, Mazowieckim Instytutem Kultury, muzeami, galeriami).

Fot. Ogólnopolski Festiwal Piosenki im. U. Rzeczkowskiej
Fot. Letnie Koncerty „Chopin nad Łydynią”
Fot. Wianki
Fot. Letnie koncerty Ciechanowskiej Sceny Muzycznej,
Fot. Kawiarnia Artystyczna, a w niej Male Kino „Łydynia”

Ponadto PCKiSZ od 1989 rokusamodzielnie prowadzi Kino „Łydynia” (też obchodzące swoje 50-lecie). Zostało ono w 2012 rokuzscyfryzowane, z funkcją 3D, z nowoczesną kasą kinową i systemem sprzedaży biletów, ponadto od stycznia 2016 roku poszerzone odrugą salę – Małe Kino „Łydynia” w Kawiarni Artystycznej(dolny parter). Od czterech latliczba widzów Kina sukcesywnie rośnie. Poza seansami działaDyskusyjny Klub Filmowy (w każdy trzeci poniedziałek miesiąca, połączony z omawianiem filmu, dyskusją), Edukacyjna Akademia Filmowa(dla szkół),prezentowane są cykle filmowe, jakKino dla Seniorów, Kino dla Kobiet, Kino z dokumentem, filmy offowe, retrospektywy Festiwali (np. „Niezłomni, Niepokorni, Wyklęci”; „Wiosna Filmów w Polsce”). Ponadto odbywają się często spotkania z ciekawymi postaciami Kina: reżyserami, aktorami, wystawy związane z filmem, specjalne pokazy filmowe (o Katyniu, czy o Cichociemnych), konkursy z dziedziny filmu.Placówka stara się zapewnić ciekawy repertuar z licznymi premierami, dobrą informację – na www.pckisz.pl, w internecie, mediach, czy dzięki wydawanym co miesiąc „Informatorze Kulturalnym”. Na 50-lecie wydano ważną publikację „Pół wieku Kina „Łydynia”, autorstwa Ewy Krysiewicz. Warto wspomnieć, że Kino „Łydynia” wspiera Polski Instytut Sztuki Filmowej, Sieć Kin Studyjnych i Lokalnych, KinAds.

Obecnie PCKiSz to prawdziwe przedsiębiorstwo, to cała fabryka kultury, zatrudniająca na stałe 24 osoby (ponadto kilku instruktorów). Ciągle ją ulepszamy i rozwijamy – dzięki wsparciu Starostwa Powiatowego w Ciechanowie, ale także w dużej mierze dzięki pozyskanym przez nas funduszom z zewnątrz, sponsorom oraz szerokiej współpracy z wieloma podmiotami.Jeszcze w2016 roku – poza dokończeniem jubileuszowego muralu inspirowanego dziełem B. Biegasa, który tworzą aktualnie artyści z ASP w Warszawie (wraz z autorem projektu Michałem Kowalczykiem)– zamierzamy zainwestować w dolny parter budynku, czyli wyremontować Kawiarnię Artystyczną z Małym Kinem „Łydynia”,pracownię muzyczną ze studiem nagrań, toalety oraz hol (musimy tam założyć nową instalację elektryczną, wyciszenie, klimatyzację, wykonać szereg robót budowlanych).
W imieniu całego zespołu PCKiSz pragnę gorąco podziękować za współpracę Starostwu Powiatowemu w Ciechanowie, wszystkim sponsorom, przyjaciołom, mediom. Dziękuje artystom, zespołom i organizacjom pozarządowym, że są pod naszym dachem i uczestniczą w tworzeniu kultury małej Ojczyzny. I zawsze zapraszam gorąco w nasze progi! Zachęcam wszystkich do udziału w kulturze, ale szczególnie młodych- do uczestniczenia w zajęciach, konkursach,koncertach, projekcjach filmowych, w imprezach artystycznych –bo nawet krótki kontakt z kulturą i sztuką może wyrzeźbić całe przyszłe życie młodego człowieka -z pewnością pozytywnie!Leciwy już Dom Kultury wychował w przeciągu pół wieku wielu znakomitych artystów, wykształcił kilka pokoleń w dziedzinie kultury i sztuki oraz ich odbiorców, a miejsce przy ul. Strażackiej 5 zapadło głęboko w serca, nie tylko ciechanowian.

dr Teresa Kaczorowska
dyrektor Powiatowego Centrum Kultury i Sztuki im. Marii Konopnickiej